การแพร่กระจายของหนังตะลุงในประเทศไทย

          หนังตะลุงในภาคใต้ได้รับเอารูปแบบรูปหนังของชวาเข้ามา ซึ่งได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในทุกภาคของประเทศไทย โดยมีการปรับปรุงและดัดแปลงเพื่อให้เหมาะสมกับลักษณะเฉพาะของแต่ละถิ่น ภาคใต้ทำการแสดงหนังตะลุงครั้งแรกในจังหวัดพัทลุง แล้วจึงค่อยๆแพร่หลายไปยังที่อื่นๆในมณฑลนั้น เรียกว่า “หนังควน”  มีการแพร่กระจายไปยังภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคอีสานด้วย  ในภาคกลางนั้นการเข้ามาของหนังตะลุงเกิดขึ้นโดย เจ้าพระยาสุรวงศ์ ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค)

เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค)

ผู้นำหนังตะลุงเข้ามาในกรุงเทพฯ และได้เล่นถวายสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่บางปะอินเป็นที่แรกเมื่อปีชวด พ.ศ. 2419

          หนังตะลุงแพร่กระจายจากภาคใต้ไปยังภาคอีสาน โดยเป็นเรื่องของการติดต่อกันทางด้านวัฒนธรรมของชาวบ้านต่อชาวบ้าน  เรียกว่าหนังประโมทัย  หนังตะลุงจากภาคใต้แพร่กระจายไปยังภาคเหนือ นายหนังตะลุงเมืองเชียงใหม่ชื่อ นายต่อ วงศาโรจน์ นายต่ออายุราว 40 กว่า ซึ่งไปหัดการเล่นปี่พาทย์จากที่ใดไม่ได้มีการระบุไว้ การพากย์เป็นการพากย์แบบธรรมดา ไม่ได้ใช้ภาษาชาวเหนือ เล่นเรื่องรามเกียรติ์ มีตัวตลกแทรกบ้างว่าใช้ชื่อเหมือนคนเมือง